Rak piersi to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet, może zdarzyć się także u mężczyzn, jednak dzieje się to znacznie rzadziej. Dzięki rozwojowi medycyny w zakresie diagnostyki i leczenia, wykrycie raka piersi na wczesnym etapie znacznie poprawia rokowania pacjentów.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia w 2022 r. na świecie zdiagnozowano raka piersi u 2,3 mln kobiet i odnotowano 670 000 zgonów. Rak piersi występuje w każdym kraju u kobiet w każdym wieku po okresie dojrzewania, ale jego częstość wzrasta w późniejszym okresie życia. W Polsce rocznie diagnozuje się około 20 tysięcy nowych przypadków. Jest to również druga co do częstości przyczyna zgonów z powodu nowotworów u kobiet, zaraz po raku płuc.
Istnieje wiele czynników, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi. Duży wpływ ma nasz styl życia m.in otyłość, brak aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu oraz palenie tytoniu. Nie bez znaczenia pozostaje historia rodzinna. Niektóre odziedziczone mutacje genów o wysokiej penetracji znacznie zwiększają ryzyko raka piersi, przy czym najbardziej dominującymi są mutacje w genach BRCA1, BRCA2 i PALB-2. Kobiety, u których stwierdzono mutacje w tych głównych genach, mogą rozważyć strategie redukcji ryzyka, takie jak chirurgiczne usunięcie obu piersi lub strategie chemioprewencji.
Jednak należy zaznaczyć, że większość nowotworów rozwija się u nieobciążonych genetycznie pacjentek. Obecnie za najsilniejszy czynnik ryzyka uznaje się wiek, zwłaszcza po okresie menopauzy. Mediana wieku w momencie diagnozy raka piersi wynosi 62 lata — oznacza to, że u połowy kobiet rak piersi zostaje zdiagnozowany przed ukończeniem 62. roku życia.
Najczęstszym objawem raka piersi jest guz w piersi, który zazwyczaj jest niebolesny i twardy. Ponadto nie wolno bagatelizować zmiana wielkości lub kształtu piersi, wciągnięcie skóry piersi lub brodawki, zaczerwienienie lub owrzodzenie skóry piersi, wydzielina z brodawki, często z domieszką krwi, powiększenia węzłów chłonnych w okolicach pachy. W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów, należy jest jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, ponieważ wczesne wykrycie raka piersi jest kluczowe dla skuteczności leczenia.
Istnieje kilka metod diagnostycznych, które pomagają w wykryciu tego nowotworu. Po pierwsze należy wspomnieć o USG piersi. Stosowane jest ono głównie u młodszych kobiet, u których dominuje tkanka gruczołowa, co może utrudniać interpretację mammografii. Badanie ultrasonograficzne pozwala dokładnie ocenić zmiany w piersiach. Obecnie jest ono zalecane każdej kobiecie przynajmniej raz w roku, a osobą obciążonym genetycznie raz na 6 miesięcy. Mammografia to podstawowe badanie przesiewowe u kobiet po 50. roku życia. Polega na wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego piersi, które pozwala ocenić tkankę i wykryć ewentualne guzy lub inne nieprawidłowości. Regularna mammografia co 1-2 lata jest zalecana jako skuteczny sposób profilaktyki, zmniejszający śmiertelność z powodu raka piersi. Rezonans magnetyczny jest wykorzystywany głównie u pacjentek z grupy wysokiego ryzyka, np. z mutacjami genów BRCA1/BRCA2. Jeśli w trakcie, którego z badań obrazowych wykryto niepokojącą zmianę, konieczne jest wykonanie biopsji, czyli pobrania próbki tkanki do badania histopatologicznego, aby potwierdzić lub wykluczyć nowotwór.
Leczenie raka piersi zależy od stadium zaawansowania choroby, rodzaju nowotworu i ogólnego stanu zdrowia pacjentki. Podstawową metodą leczenia jest operacja chirurgiczna usuwająca guza (lumpektomia) lub całą pierś (mastektomia). W przypadku mastektomii często przeprowadza się rekonstrukcję piersi. Po operacji w celu zniszczenia resztek komórek nowotworowych można zastosować radioterapię. W zaawansowanych przypadkach, przed lub po operacji, aby zmniejszyć guz lub zlikwidować komórki nowotworowe lekarz może zdecydować o konieczności chemioterapii. Istnieją również nowoczesne metody terapii celowanej - leki, które działają na określone mechanizmy komórkowe w komórkach rakowych, zmniejszając ich aktywność.
Kluczowy element w walce z rakiem piersi jest jednak profilaktyka. Obejmuje zarówno działania prewencyjne, jak i wczesne wykrywanie zmian nowotworowych. Niezwykle istotne jest samobadanie piersi – każda kobieta powinna regularnie, co miesiąc, badać swoje piersi, aby w porę zauważyć niepokojące zmiany. Najlepszym momentem na samobadanie jest kilka dni po menstruacji, kiedy piersi są najmniej wrażliwe. Stań przed lustrem i unieś ręce, obejrzyj dokładnie swoje piersi, następnie połóż dłonie na biodrach i w tej pozycji przyglądaj się dokładnie piersiom zwracają uwagę na wszystkie niepokojące objawy wymieniowe wyżej w artykule. Następnie złącz trzy środkowe palce prawej dłoni a lewą rękę unieś za głowę. Teraz ruchami okrężnymi badaj pierś od środka na zewnątrz, z góry na dół i od środka na zewnątrz ruchami promienistymi. Powtórz badanie na prawej piersi. Następnie połóż się na plecach i wykonaj ponownie całe badanie od początku. Rak piersi to poważna choroba, ale wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie znacznie zwiększają szanse na wyzdrowienie. Regularne badania, zdrowy tryb życia oraz znajomość czynników ryzyka odgrywają kluczową rolę w walce z tym nowotworem. Profilaktyka i świadomość to nasze najskuteczniejsze narzędzia w tej walce.